Có cả triệu người đang giúp đỡ với ý định tốt, khuyên bảo người khác – thậm chí không bận tâm về sự kiện đơn giản là họ không tuân theo lời khuyên của riêng họ. Nhưng niềm vui của việc khuyên bảo là nhiều thế… ai bận tâm liệu họ có theo lời khuyên của mình hay không?
Niềm vui khuyên bảo người khác là niềm vui bản ngã, rất tinh vi. Người bạn đang cho lời khuyên trở thành người dốt nát; bạn trở thành người thông thái. Lời khuyên là điều duy nhất trên thế giới mà mọi người cho và không ai nhận; và điều tốt là không ai nhận nó bởi vì nó được cho bởi những người chẳng biết gì – mặc dầu không có ý định xấu nào đằng sau nó.
Người mù không thể giúp được người mù. Những người đang dò dẫm trong bóng tối không thể dẫn đường cho người khác tới ánh sáng được. Những người là kẻ đạo đức giả, kẻ giả vờ, không thể giúp được cho người lương thiện.
Những người còn chưa là bản thân họ, người chẳng biết gì về bản thân mình, chẳng có ý tưởng nào về tính cá nhân của họ – những người vẫn bị mất hút trong cá tính của họ, cái là giả và do xã hội tạo ra – không thể giúp được bất kì ai khác đạt tới tính cá nhân. Cho dù với mọi ý định tốt, điều đó đơn giản là không thể được.
Lòng tốt đáng yêu và ảo tưởng khác về sự vĩ đại
Từ bi không phải là lòng tốt, lòng tốt không phải là từ bi. Lòng tốt là thái độ do bản ngã chèo kéo, nó làm mạnh bản ngã của bạn. Khi bạn tốt với ai đó, bạn cảm thấy rằng bạn có quyền hành bên trên. Khi bạn tốt với ai đó, có xúc phạm sâu sắc đằng sau nó – bạn làm bẽ mặt người khác và bạn cảm thấy sung sướng trong bẽ mặt của người đó. Đó là lí do tại sao lòng tốt không bao giờ có thể được tha thứ. Bất kì ai mà bạn đã từng có lòng tốt, cũng đều giận bạn bằng cách nào đó, ở đâu đó và nhất định trả thù. Chính bởi vì lòng tốt trên bề mặt chỉ dường như là từ bi, nhưng ở chiều sâu nó chẳng liên quan gì tới từ bi cả. Nó có động cơ kín đáo khác.
Từ bi là vô động cơ – nó không có động cơ nào cả. Điều đó đơn giản bởi vì bạn có thì bạn cho – không phải là người khác cần. Từ bi là tự phát, tự nhiên, như việc thở. Lòng tốt là một loại tinh ranh; nó là tính toán, nó là số học.
Bạn đã nghe một trong những câu ngạn ngữ quan trọng nhất: “Làm cho người khác như bạn sẽ làm cho mình.” Đây là thái độ tính toán, không từ bi. Điều này chẳng liên quan gì tới tính tôn giáo cả – nó là một loại đạo đức rất thấp, đạo đức rất trần tục. Nó là kiểu kinh doanh, nó không phải là tôn giáo chút nào. Bạn làm chỉ bởi vì bạn muốn đích xác cùng điều đó quay trở lại. Nó là ích kỷ, nó là lấy cái ngã làm trung tâm, nó mang tính bản ngã. Bạn không phục vụ người khác, bạn không yêu người khác – theo cách vòng vo bạn đang phục vụ bản thân mình. Bạn đang dùng người khác. Đó là ích kỷ được đánh bóng, nhưng nó là ích kỷ – ích kỷ rất thông minh, nhưng nó là ích kỷ.
Lòng tốt làm mạnh cho bản ngã, còn từ bi là có thể chỉ khi bản ngã đã biến mất hoàn toàn. Cho nên đừng bị các từ điển làm cho lầm lạc, bởi vì trong các từ điển bạn sẽ thấy từ bi đồng nghĩa với lòng tốt. Nó không phải vậy trong từ điển thực của sự tồn tại.
Lòng tốt được trau dồi làm cho bạn thành rất bản ngã. Bạn có thể thấy điều đó: những người tốt là rất bản ngã, còn bản ngã nhiều hơn người ác. Điều này là lạ – người ác ít nhất cũng cảm thấy chút ít mặc cảm, nhưng cái gọi là người tốt cảm thấy hoàn toàn ổn thoả, bao giờ cũng thánh thiện hơn bạn, bao giờ cũng tốt hơn người khác. Người đó rất tự ý thức về điều người đó đang làm; từng hành động tốt đều đem tới nhiều năng lượng hơn và nhiều quyền lực hơn cho bản ngã của người đó. Người đó đang trở nên lớn hơn mọi ngày. Toàn thể trò này là của bản ngã.
Đây là điều đầu tiên cần hiểu, rằng từ bi không phải là cái gọi là lòng tốt.
Điều thứ hai là ở chỗ từ bi không phải là cái gọi là tình yêu của bạn. Tình yêu của bạn chỉ là thèm khát phô trương như tình yêu. Tình yêu của bạn chẳng liên quan gì tới tình yêu cả – nó là một loại khai thác người khác, dưới cái tên mĩ miều, với khẩu hiệu lớn lao. Khi bạn kính trọng người khác như mục đích lên người đó, bạn yêu. Khi bạn bắt đầu dùng người khác – chồng dùng vợ, vợ dùng chồng – có động cơ. Và bạn có thể thấy nó khắp mọi nơi. Nhân loại đang chịu đựng chứng bệnh gọi là tình yêu này; nếu bạn nhìn sâu xuống dưới bên trong nó, bạn sẽ thấy chỉ thèm khát trần trụi. Thèm khát không phải là tình yêu. Thèm khát muốn lấy, tình yêu muốn cho. Thèm khát tuyệt đối là việc mặc cả. Vâng, bạn phải cho cái gì đó chứ, bởi vì bạn muốn lấy – nhưng ý tưởng là lấy nhiều và cho ít. Đó chính là tâm trí kinh doanh đấy. Khai thác chính là điều thèm khát là gì. Tình yêu không phải là khai thác.
Điều thứ ba: Từ bi là thông minh nhưng không phải là trí năng. Người đó có thể thấy thấu suốt, người đó có tầm nhìn tuyệt đối, người đó có con mắt thực để nhìn, chẳng cái gì bị giấu kín với người đó – nhưng nó không phải là phỏng đoán. Nó không qua logic; nó không qua suy diễn, nó là qua cái nhìn sáng tỏ.
Và điều thứ tư: Từ bi không phải là tình cảm – bởi vì tình cảm có nhiều thứ trong nó mà không có trong từ bi chút nào. Ai đó khổ – con người của tình cảm sẽ bắt đầu khóc. Khóc sẽ chẳng giúp gì cả. Nhà của ai đó cháy – con người của tình cảm sẽ kêu la và khóc lóc và đấm ngực. Điều đó sẽ chẳng giúp gì cả. Con người của từ bi sẽ bắt đầu hành động! Người đó sẽ không khóc, điều đó là vô ích; nước mắt chẳng giúp được gì.
Ham muốn là ham muốn
Ham muốn là ham muốn; không có khác biệt chút nào. Dù bạn muốn giúp mọi người hay bạn muốn hại mọi người, bản chất của ham muốn vẫn là một.
Vị phật không ham muốn giúp đỡ mọi người. Ông ấy giúp mọi người, nhưng không có ham muốn trong nó; việc đó là tự phát. Vị phật giúp đỡ không phải bởi vì ông ấy muốn giúp đỡ nhưng bởi vì từ bi là bản tính của ông ấy. Mọi thiền nhân đều trở thành từ bi, nhưng không phải là “đầy tớ của nhân dân”. Đầy tớ của nhân dân là kẻ gây hại; thế giới đã chịu khổ quá nhiều từ những đầy tớ này, sự phục vụ của họ là ham muốn đeo mặt nạ như từ bi, và ham muốn không bao giờ có thể mang tính từ bi được.
Ham muốn bao giờ cũng khai thác. Bạn có thể khai thác nhân danh từ bi; bạn có thể khai thác bằng những cái tên mỹ miều.
Ham muốn là trò bản ngã, giúp đỡ mọi người, và bạn trở nên thánh thiện hơn người khác. Bạn trở nên khôn hơn người khác – bạn biết và họ không biết. Bạn muốn giúp đỡ bởi vì bạn đã đạt tới, còn tất cả họ là những người dốt nát loạng choạng trong bóng tối, và bạn muốn trở thành ánh sáng cho họ. Bạn muốn trở thành thầy và bạn muốn thu họ thành đệ tử. Nếu ham muốn này có đó, thế thì ham muốn này sẽ không giúp họ đâu – và nó sẽ không giúp cho bạn nữa.
–
Osho (còn được gọi là Bhagwan Shree Rajneesh) là một nhà tư tưởng, giảng viên, và nhà sư phương Tây – Ấn Độ. Ông sinh năm 1931 tại Madhya Pradesh, Ấn Độ và qua đời năm 1990 tại Oregon, Mỹ.
Osho được biết đến với triết lý của mình, bao gồm việc khuyến khích con người tìm kiếm sự tự do và hạnh phúc bên trong chính họ thay vì phụ thuộc vào các giáo điều và quy tắc xã hội.